Tümülüs girişleri şu yönde olur gibi net bir söylem doğru değildir, girişler medeniyeteler arası dini inançlar aracılıyla şekillendiği gibi tümülüsün yapılacağı coğrafi yapı bile giriş yönünün değişmesine neden olan unsurlardan biridir.
Tümülüs girişlerini bulmanın en kolay yolu tümülüsten 50 metre uzaklaşın. Daha sonra 360 derece etrafında dolaşıp dairenin ne tarafı bombey yaptığına bakın. Buradaki mantık; mezar odası yapıldıktan sonra giriş kapısı (dromos) ve kısa bir tünel yapılır. Tünel daireden taştığı için o kısım biraz daha çıkıntılı şekilde belirmektedir.
Aşağıdaki resim örneğinde gördüğünüz gibi yığmanın 2 tarafı biraz çıkıntılı girişte bu 2 örnekten biridir. burada bilmeniz gereken bir konu daha var oda her tümülüste giriş tünel şeklinde olmaz tünel girişli olan tümülüs bu konuda anlatmaya çalıştığım gibi mutlaka bir tarafı çıkıntılıdır.
En Çok Rastlanan Giriş yönleri:
Öncelikle her tümülüste giriş olmaz bunu bilmeliyiz, giriş olanlar ise en çok güney doğu tarafında çıkmaktadır, güney, güney doğu ve güney batı en çok rastlanan yönleridir. girişe doğru hareket ettiğinizi anlamanın en kolay yolu; parça topraklı taşlar bulursanız doğru yerdesinizdir. 2 yumruk büyüklüğünde sıkıştırılmış taşlar varsa buradan girmeniz mümkün değildir. Üst taraftan kazı yapılıyorsa burada soygunlara karşı koruma tabakası şeklinde zemin yapısı vardır, buradan-da giremezsiniz. Bu paragrafta anlatmaya çalıştığımız konu 2. resimde ayrıntılı bir şekilde verilmiştir.
Mezar Odası ve Katmanlar
Tümülüs odaları bazen en tabanda olur. Bazende yığmanın tam ortasındadır. Giriş zemine yakın yerde yada tepenin tam ortasında aranabilir. Bu tamamen tümülüsün mimari yapısıyla alakalıdır.
Tümülüs tabakalarına gelince en üstte koruma tabakası vardır. Biraz altta aynı şekilde farklı katmana gelinir. Buda alt koruma tabakasıdır. Soyguna karşı koruma tabakası olarak geçer. Diğeri ise verimli toprak dediğimiz hafif yumuşak kazılması daha kolay olan toprak tabakasıdır.
Bunun hemen altında çakıl yığını tabakası gelir; daha sonra alta inildiğinde hem çakıl hemde toprak karışıktır. Hiç bir anlamı olmayan toprak zemine inmişsin gibi bir tabakaya gelirsin; bunun hemen altı çok önemli olandır burada kil toprak dediğimiz katmana gelirsin. Burayı bulduğun zaman odaya iyice yaklaştın demektir. Hemen altında son olarak beyaz çakıl temizlenip horasan sıvaya varırsın; buda sondur bunun altı mezar odasıdır.
Mezar odaları ise tek lahit şeklide, bazende aile mezarı şeklinde çok odalı olabilir. Bunu içeri girmeden anlamak mümkün değildir. Ancak giriş kapısındaki yan sütunlarda işaret bulursan önemli ip uçları elde etmiş olursun. İşaretler ışığında içerinin nasıl bir mimari yapıya sahip olduğunu, kaç mezar olduğunu anlayabilirsin.