Ermeni toplumları kendi iç anlayışları doğrultusunda en az iki ya da üç işaret bırakarak define gömerlerdi. İlk ermeni işaretleri gömünün neyle alakalı olduğunu anlatır. 2. işaret ise yön ve mesafe şifrelerini bünyesinde saklar. 3. işaret genelde son noktayı verir.
1. yada 2. işaret göze çarpan belirgin işarettir. İşaret çözmesini bilmeyen defineciler bu işaretler çevresine yoğunlaşıp yanını yönünü altını kazarak zaman kaybeder. Çünkü işaret belirgin ve iştah açıcıdır bu işaretten bir türlü uzaklaşamaz. Son noktayı veren işaret ise çok zaman göze hoş gelmeyen gelişi güzel yapılmış basit işaretlerdir.
- Ok, yay, kanal, ayak vb. işaretlerde son nokta işaretidir, fakat bunlar belirgindir. Son nokta işareti her zaman belirgin olmaz. Mesela çok basit duran tek murç aslında son nokta işaretidir. Direk gömüye bakar, gömüde buna bakar vaziyettedir.
Aslına bakılırsa bazı ermeni işaretleri ters yöne bakar şekilde tasarlanarak sizi gömüden uzaklaştırmak istenmiştir. Bunların en belirgin örneği ok işaretidir. Ok işaretini bulan defineci ok yönüne doğru hareket eder fakat gömü okun tersi istikametindedir. Yada ok ucundaki V yapan mızrağın V kanadına doğru yön verebilir. Buradaki yön okun tam arkası değilde arka sağ yada sol çaprazı denilebilir; bunu alt resim örneği ile anlaşılır hale getirelim.
Hemen altını kazmaya gerek olmayan en belirgin işaretler cezve, musalla taşı, sofra taşı, yapraklı çiçek ve haç işaretleri bunlardan bir kaçıdır.
Ermeni İşaretleri Çözümü
İşaret çözerken gömücü kişilerin mantığını ve kullandıkları uzunluk ölçülerini bilmemiz gereklidir. ağaçlar, oklar, kasatura, baş halkalı zincir, tek el, tek ayak, tabanca ya da tüfek gibi işaretler varsa bunların hepsi gömüye belirli mesafede yapılmıştır. Özellikle Osmanlı döneminde azınlıkların kullandıkları uzunluk ölçüleri bizim için önemlidir, bunları bilmelisiniz aksi durumda nokta atışı yapmanız zor olur.
- Ermeni parasını almak diğer medeniyetlerden çok daha kolaydır. Sebebi Ermeniler gömülerini acil kaçışlar sebebiyle gömdükleri için çok derin olmaz. Gömüler normal dedektörlerle kolayca bulunabilir. Siz yeterki doğru yerde araştırma yapın.
Doğal Ermeni İşaretleri
Bazı ermeni gömüleri hiç işaret bırakılmadan saklandığına çok şahit olduk. İşaret yapmaya vakit olmadığı için bulundukları coğrafyada doğal yapılar kullanılmıştır. Bunlardan en göze batanları ağaçlardır. Ermeni bölgesindeki yaşlı olan her ağaç önemlidir, mutlaka çevresinde araştırma yapılmalıdır. Ağaç çeşitlerine gelince şu ağaç diye isim koymak doğru olmaz, çeşitler coğrafi bölgeye göre değişir.
Diğer doğal işaretlerin başında pınar çeşme ve su gözenekleri gelir. Tek dikili taş yada tek tepe varsa bunlarda önemlidir. Aynı şekilde bu tekler üçlemede olabilir, para üç olanın birindedir. Ya en büyük yada en küçüğe dikkat edin.
Arazi ve kayalık alanlarda bırakılan işaretler varsa bunların bulunduğu alandan çevreyi iyi kolaçan edin, buradan en garip görünen noktalar sizin için önemlidir.
- En çok görünen ermeni işaretleri haç, çiçek ve papatya işaretidir. Aslında papatya dediğimizde haç işaretidir, bu haçın başka bir modelidir; ilk bakışta haç olduğunu anlayamazsınız. Dikkatli incelerseniz papatyanın 5 yaprağı olduğunu; bununda günah çıkarma haçının bir benzeri olduğunu kolayca anlarsınız. Bu haçlar genelde mezar bölgesinde olur. Örnek aşağı resim ermeni işareti.
Ermeni Mezarları
Ermeni mezarlarını çok dikkate almayın genelde boş çıkar, biz yinede ermeni mezarlarını belirten işaretleri yazalım. Aşağı resim örneklerinde gördüğünüz gibi haç ve delikli taş ermeni mezar bölgesidir. Delikli taşlara dikkat edin hepsi dikili taşlara yapılmış, delikler insan boyu seviyesindedir. Bu deliklerden baktığınızda mezar taşlarını görürsün. Ve burada haç ve oyma çeşitlerinden bolca bulabilirsin işte burası ermeni mezar bölgesidir.
Bu konuda her ne kadar işaret ve mezarlardan bahset-sekte Ermenilerin parası daha çok evlerinde olur. Evin içini iyice araştırın. İçeride yoksa dış bahçesindeki yaşlı ağaç ve kuyulara bakın. Ev bahçesindeki parayı bulmanın en kolay yolu evin içine gir ve pencereden dışarıya bak; ve görünen yerleri araştır. Bunu yaparken şöyle düşüneceksin. Bu ev benim; oturma odasında oturuyorum ama oturduğum yerden dışarıdaki paramın yerini görmeliyim. Kafanızda bunu tasarlayın; sonra çıkıp gördüğünüz yerleri tek tek kontrol edin.
Ermeni paraları çok derin olmaz, özellikle tehcir döneminde yapılan gömüler en fazla 30 cm derinliktedir. Normal vlf dedektör ile kolayca alınabilir.